Szlak Pileckiego

[FRAGMENT RAPORTU WITOLDA – czyta Zbigniew Kozłowski]

26 kwietnia 1943

O godzinie 18-tej minut 20 ss-mann od bramy donośnym głosem wołał: „Bäckerei [piekarnia]!!!”

Na ten sygnał wszyscy my, którzy należeliśmy już do nocnej zmiany piekarni, wybiegliśmy z bloku 15-go i biegiem pędziliśmy do bramy.

Dzień był słoneczny. Obóz świętował. Więźniowie zażywali spaceru. W przebiegu od bloku do bramy spotkałem kilku kolegów, którzy z największym zdziwieniem spoglądali na mnie, gdzie ja biegnę z piekarzami, kiedy mam taką dobrą pracę w paczkarni.

Poznałem twarze por. 20 [Jan Kupiec] i ppor. 174 [Jan Olszowski], lecz się ich nie obawiałem. Uśmiechnąłem się do nich – byli to moi przyjaciele.

Przed bramą ustawialiśmy się w dwa szeregi do wymarszu. Do końca nie byliśmy pewni, czy któryś z piekarzy, co nam miejsce ustąpił, nie rozmyśli się jeszcze i nie przybiegnie pod bramę.

Wtedy któryś z nas – nowych, musiałby zostać. Dwaj musieliby pójść sami, nawet jeśli by się chcieli wycofać, już by nie mogli spod bramy tego zrobić.

Lecz stanęło nas razem ośmiu, tylu ilu było trzeba. Otoczyło nas aż pięciu ss-mannów.

Podczas liczenia nas przez okienko z „blockführerstuby”i – Scharführeri rzucił w kierunku naszej eskorty: „Pas[s]t auf [Uważajcie]!…”. Czyżby się czegoś domyślali? Lecz był powód inny. Był to poniedziałek, dzień, w który zawsze zmieniała się eskorta piekarzy, obejmując tą służbę na cały tydzień.

Ruszyliśmy w drogę.

Pomyślałem wtedy, ile to razy przekraczałem tą bramę, lecz nigdy tak jak teraz. Teraz wiedziałem, że wrócić w żadnym razie nie mogę. Już z tego powodu poczułem radość i jakby skrzydła.

Lecz do odlotu było jeszcze daleko…

Maszerowaliśmy szosą koło garbarni. Dawno tutaj nie byłem. Przechodząc, rzucałem wzrokiem na budynki, dziedziniec garbarni, w myśli przebiegając wszystkie tu prace moje i postacie kolegów, z których część już nie żyła…

W miejscu, gdzie wypada szosa, którą szliśmy od obozu, na szosę, przy której stały domy miasteczka, rozdzieliliśmy się na dwa oddziałki. Dwóch piekarzy i aż trzech ss-mannów poszli szosą w prawo, w kierunku mostu do – „małej piekarni”.

Niewspółmiernie wielka eskorta dla tamtych dwóch i – mała dla nas, gdyż z nami sześcioma więźniami poszło tylko dwóch ss-mannów, była spowodowana tym, że ci trzej ss-manni kombinowali jakąś popijawę świąteczną.